Kościół Pokoju w Świdnicy jest jednym z obiektów przedstawionych w monumentalnej pracy „Protestanckie budownictwo kościelne XVI–XVII wieku w Europie” pod redakcją Jana Harasimowicza, profesora zwyczajnego na Uniwersytecie Wrocławskim. Profesor Harasimowicz jest historykiem sztuki i kultury, znawcą epoki renesansu i reformacji, dyrektorem Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego, twórcą m.in. „Encyklopedii Wrocławia” i „Atlasu Architektury Wrocławia”.
Wraz ze swoimi polskimi uczniami – profesorami, doktorami i doktorantami – wystąpił w 2012 r. do Narodowego Centrum Nauki o specjalny wysokobudżetowy grant „Maestro” przyznawany wybitnym profesorom i ich „szkołom”. Zespół 15 autorów, wspomaganych przez tłumaczy, fotografów i grafików, zbierał przez ostatnie 10 lat materiały o kościołach wszystkich wyznań protestanckich epoki nowożytnej: luteranów, kalwinistów, anglikanów, prezbiterian, menonitów, unitarian, metodystów, waldensów, Braci Polskich, Czeskich i Morawskich. Naukowcy korzystali także ze wsparcia wielu instytucji państwowych i kościelnych z całej Europy. Powstało w ten sposób pierwsze kompletne studium europejskiej architektury protestanckiej czasów nowożytnych (lata 1520–1815).
– Niektóre mało znane obiekty, na przykład z Węgier, Słowacji, Finlandii czy Łotwy, zalśnią w tej książce po raz pierwszy pełnym blaskiem. Od 2013 do 2016 roku trwała praca terenowa: jeździliśmy po Europie, robiliśmy notatki i zdjęcia; potem było porządkowanie tego gigantycznego materiału – opowiada profesor.
Każdy z 42. rozdziałów jest poprzedzony esejem; każdy z omówionych kościołów ma notę katalogową, opartą na z 14 punktach kwestionariusza (m.in. dane adresowe, historia budowy, materiał i technika, opis wnętrza, strony zewnętrznej, wyposażenia i wystroju, rodowód form), jedno lub dwa zdjęcia oraz rzut poziomy z zaznaczonym usytuowaniem względem stron świata. Na ponad 1300 kościołów z całego kontynentu, od Norwegii po Serbię, aż 130 jest z Polski.
– To sporo, bo mamy bardzo zróżnicowane regiony. Rozdział o Śląsku został właśnie złamany, będzie liczył sto stron – mówi profesor. Polskie kościoły są opisane w czterech rozdziałach: Małopolska i Mazowsze; Wielkopolska, Nowa Marchia i Pomorze Zaodrzańskie; Prusy Królewskie i Książęce; Dolny i Górny Śląsk.
Wszystkie eseje i noty katalogowe do obiektów polskich, w tym tekst o kościele Pokoju w Świdnicy, przygotował sam szef projektu. Tak o nim pisze: „Powstanie tak wspaniałej i tak trudnej technicznie budowli kościelnej nie byłoby możliwe, gdyby nie istniały na Śląsku wcześniejsze precedensy zastosowania konstrukcji słupowo-ramowej do kościołów na rzucie krzyża, czego przykładem mogą być ewangelicko-luterańskie kościoły w Sułowie Wielkim (1617; PL 109) i Krasowicach (1620; PL 92)”. Autorem większości zdjęć do części polskiej jest znany wrocławski fotograf Mirosław Łanowiecki, autorem wszystkich rzutów poziomych – mgr inż. Mateusz Kulon.
Dwa bogato ilustrowane tomy w dużym formacie to ponad 1900 stron, w tym dwa i pół tysiąca fotografii i półtora tysiąca rysunków. Patronat nad tym olbrzymim przedsięwzięciem objęło międzynarodowe konsorcjum badawcze REFORC, skupiające wiele instytucji prowadzących działania naukowe i popularyzatorskie związane z reformacją. Książka ukaże się, tylko po angielsku, nakładem Verlag Schnell & Steiner GmbH, który jest największym wydawcą książek o sztuce w Niemczech. Ma być dystrybuowana na całym świecie, już jest dostępna w przedpłacie. „Zrywa z autokracją krajów południowych i zachodnich, które narzuciły reszcie Europy swoje wzorce kulturowe. Kraje Europy Północnej i Środkowo-Wschodniej były w równym stopniu zaangażowane w tworzenie nowych wartości. Ich dziedzictwo architektoniczne, wciąż zbyt mało znane, zajmuje tu godne miejsce”, zapowiada wydawca.
Publikacja jest planowana na październik 2023 r., dokładnie w rocznicę 500-lecia reformacji we Wrocławiu. 18 października 1523 r. Jan Hess został proboszczem w kościele św. Marii Magdaleny, a tydzień później wygłosił pierwsze kazanie ewangelickie w stolicy Śląska (w Legnicy takie kazanie wygłoszono rok wcześniej).
– Od tego czasu liczy się bieg wrocławskiej reformacji. Naszą książką wpisujemy się w te obchody, które uświetni także wystawa w Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego – zapowiada profesor, jego dyrektor. – Chcemy pokazać również eksponaty związane z polskim wymiarem reformacji, bo mało kto wie, że we Wrocławiu była ona dwujęzyczna.
Zobaczymy interesujące dzieła sztuki i modlitewniki, m.in. wrocławski modlitewnik i śpiewnik Stanisława Bornbacha w języku polskim z 1573 roku oraz polsko-niemiecki, bogato ilustrowany katechizm Pawła Głodnego (Glodiusa) z 1605 roku.
W 2024 r. w wydawnictwie Schnell & Steiner, w serii „Bild und Konfession” (założona w 2017 r. z okazji 500-lecia reformacji, pod patronatem REFORC) powinna się ukazać książka Agnieszki Seidel-Grzesińskiej „Kościół Pokoju w Świdnicy. Obrazy i słowa”.
– Była moją uczennicą, napisała pod moim kierunkiem doktorat o tej świątyni, obroniony w 2000 roku, uczestniczyła w pracach zespołu konserwatorów z Fuldy – wspomina profesor, który jest w radzie naukowej tej serii. – To będzie piękna publikacja – zapowiada.